Endülüs’te Raks İki Perdelik Dans Performans 1 Aralık Pazar 2024/ 19.30 -Kozzy Kültür Merkezi Kozyatağı -İSTANBUL  Gösteri  Melek Yel ve 20 kişilik dansçı kadrosuyla yaşama ve ölüme aynı yoğunlukta şarkı söyleyenlerin Dansını ve İspanyol geleneğini keşfe çıktı

 Chi Ci Talks yapımcısı ,Mim Chi 360  Drama Dance Theatre kurucu eğitmeni dünya gezgini ekonomist performans sanatçısı Hicran Çiğdem Yorgancıoğlu , Diva Melek Yel ve 20 kişilik dansçı kadrosuyla ve Diva Carmen Cervantes’in konuk sanatçılığı ve iş birlikteliğiyle yaşama ve ölüme aynı yoğunlukta şarkı söyleyenlerin Dansını ve İspanyol geleneğini keşfe çıkan ve izleyiciyi bu keşfe çıkaran  1 Aralık 2024 te Kozzy Kültür Merkezi’nde sergilenen Endülüs’te Raks İki Perdelik Dans Performansına dair izlenimlerini paylaştı .

Topuk vuruşlarıyla sahnede şiir yazdılar dediği gösterinin izlenimlerinden önce ,kendisi de farklı formlarda drama doğaçlama etnik  çağdaş dünya performans dans sanatçısı olan ve Türkiye'yi bu alanda yurtdışında da temsil eden H.Çiğdem Yorgancıoğlu, bu ikisi de birbirinden özel ve başarılı Flamenko sanatçısı ile geçmişte Taberna Espanola ‘da geçtiğimiz sene  yaptığı Chi Ci Talks’tan söz etti. Flamenkonun dansından aksesuarına,iletişim dilinden müziklerine, tarihinden İspanya daki yerine ve dünyada dansın genel anlamda olduğu gibi tangonun da insanları bütünleştirici birleştirici kapsayıcı yanına değinilen keyifli bir söyleşi idi bu . Chi Ci Talks’da izleyicilerin sorularıyla ve katkılarıyla yüksek katılım gösterdiği etkinlik ile ilgili Önce Vatan basında çıkan haber ve  Chi Ci Talks youtube yayın linkleri ile de paylaşırken sanatçılara dair daha çok bilgiyi buradan izleyebilirisniz dedi.

Çiğdem Yorgancıoğlu’nun  etkinliğe dair  izlenim ve değerlendirmelerinden ve sözlerinden kesitler ise şunlar idi..

“Picasso'nun  El Guernica resmi ve flamenko dansı İspanyol tarihinin en güçlü ve etkili sanat formlarından ikisi ve bugün sahnedeydi” . 

“El Guernica tablosu ve flamenko dansı bazen yanlış anlaşılabilme,yorumlanma veya yanlış temsil edilebilir olma potansiyeli ve riskini taşımakta. Bu  yanlış anlamalara, anlamlandırmalara  ve klişelere yol açabilir. Zira bu sanat formları daha popüler ve ana akım hale geldikçe, sahiplenmeyle beraber  ticarileştirilme , meta haline gelme riski de vardır. Bu minvalde bu sanat formlarının tarihi ve kültürel önemini hatırlamak ve köklerine ve geleneklerine saygı göstermek önemlidir. Bu bağlamda ve bu bakış açımla popüler kültürün özünden kopmamış ve  enerjisi yüksek yoğunluklu, samimi ve ,entelektüel bir doygunluk hissi veren bir performans idi benim bakış açımdan”

“Sahnede Guernica tablosundaki atın nalını ve kadınınn topuk seslerini de duyduk adeta. Carmen teğmen ve matadorla b,ir başka büyülendik . Flamenkonun  Plantadan puntaya tacondan golpeye ayak vuruşlarına tanık olduk”

“Karın kalça bel pelvis kontrolü ağırlık merkezi değişimdeki kararlı kontrolleri hepsi  etkileyici elle kollar  omuzlar  ve sanki kuşun kanatları gibi flamenco devinimleri hepsi büyüleyici”

Etkinlik anılarından seçkiler 

https://www.youtube.com/shorts/D6zsvwDgDpo  

Yorgancıoğlu El Guernica ve Flamenko dansı ile Madrid’de  ile Tanıştığı sene Yel, Flamenkoevi’ni kurmuş

Flamenkoevi’nin, flamenko severlerlein biraraya gelip  birlikte çalışıp üretmeleri için Diva Melek Yel tarafından kurulduğu sene 2002 de Dünya Turu projemin önemli destinasyonlarından ikisi olan Barcelona'dan sonra geçiş yaptığım Madrid seyahatimde, bilinçli  ve değerini anlamlandıra bildiğim şekilde flamenko gösterisi izlediğim MIM CHI 360 Drama dans tiyatrosundaki füzyon unsurlara katabileceğimi hemen kavradığım ,benim için Cafe Cantante keşfinin başladığı zamanlar idi. Benzer bir  keşfin izine Lizbon'da Fado müzikleri için Alfama Bairro Alto hattında yapmıştım. Savaşın dehşetini temsil etmek için çarpıtılmış insan ve hayvan figürlerinin kullanıldığı tablonun önünde sembol dilini  ve İspanya İç savaşının tarihi detaylarını vermek konusunda hayli ustalıklıydım ama “El Guernica” tablosunun orjinali ile de Madrid'deki Reina Sofia Müzesi'nde  yine o sene ,yani 2002 Ağustos ayında daha yeni  tanışmıştım. Mim Chi 360 Drama Dans Tiyatrosu felsefe ve dans atölyelerimde farklı bağlamlarda çoklarca kere işlediğim bir konu olmuştu bu tablo. Bir bölümde İspanyola özgünlüğü nedeniyle flamenkoya da dokunuşlar yaparken , atlarla ilgili atölyelerimde de Flamenco daki ayak vuruşları ile atların ayak vuruşlarındaki ritmlere dikkat cekmek de  hayli hoşuma gidiyordu Mesela “golpe” .Bu arada “El Guırernica” tablosundaki  at ve boğa sembolü benim için ayrıca özel. Bunu da ayrıca bir ara anlatırım.  O sene yani 2002 de ağırlıklı olarak Hint katak dansı ilgi alanımda idi ve flamenko ile de benzer bazı alanlar keşfetmiştim. Toparlarsak flamenko direk olarak içine dahil olmadığım ama her zaman beğeniyle izlediğim duyarlı kudretli ve coşkulu bir dans oldu benim için. El Guernica ve Picasso.  Sahnede Endülüste Raks dans gösterilerini ,flamenkoyu  izlemek müthiş bir coşku. “  

MIM CHI 360 ve FLAMENKOEVİ Dansta, Sanatta Kuşatıcı,Kapsayıcı Kültürel Çeşitlilik Öneminde  Hemfikir.  

“Endülüste Raks performansı Koreografi, konsept ve sahne yönetiminde  dostumuz Melek Yel imzası var. Dünyanın beş kıtasında barış kültürel çeşitlilik ve kapsayıclık alanında çalışmalar yapan biri olarak Melek Yel’i sadece sanata verdiği emek  ve sanatsal anlamda işini hakkı ile yapması ile de sınırlı değil üstadı takdirle izlememin sebebi. Zira  diva Melek Yel’de kuşatıclık , kültürel çeşitlilik ve kapsayıcılık konusuna önem veren bir sanatçı . 2006 yılında Türkiye'deki tüm Çingene halklarının ayrım yapmaksızın  sesi olabilmek adına  kısa ve kısaltılmış adı KARKAM olan Kültürel Araştırmalarla Mücadele Derneği)’ın kurucularının arasında yer alması dikkat ve saygı uyandırıcı. Müzikte  Mavi Siyah, Luis de Perikin, Isaac Albèniz, Georges Bizet, Geleneksel,Goya şiirde Andrey Voznesenski  imzası ,Işık Tasarımında , Alev Topal ,Işık uygulamada Ra Yavuz imzası vardı ve konuk Sanatçı da dostumuz Carmen Cervantes.idi.Sahnede benim yirmi yılı aşkın dostum ,eski çalışma arkadaşım Pleiades Peren Çakır  yine ışıltısını hissettiriyordu. Gösterinin sanat künyesine bakınca görmüştüm bu notları .Yine Sanatsal Künyeyi incelediğimizde emeği geçen ve imza bırakan  koreografi işbirlikçi Carmen Cervantes, Nesrin Topkapı ,Dış Ses: Gözde Ural, Kerem Ulaş Dönmez ,müzik edit  Kerem Ulaş Dönmez,afiş tasarımı  Hatice Perendi video prodüksiyon: Emine Özge ,Demirkıran, Adnan Bahri Arslan, kostüm Tasarımında yine  Melek Yel ,kostüm uygulamada Saliha Oçmak,teknik ekipte Turgay Gökçe, Tevfik Yel isimlerini görüyoruz ve 20 başarılı dans ekibi ve harikulade bir ekip ruhu. Gerek koreografi hazırlanışında gerekse performans esnasında kolaycılığa kaçmayan bir anlayışın hakimiyetini bir tülün altında nefes almaya çalışmak desem eksik bir ifade olur.

Ünlü İspanyol sanatçı Pablo Picasso tarafından 1937'de yapılmış tuval üzerine yağlıboya sanat eseri El Guernica sahnedeydi bu akşam. ,Dünyanın beş kıtasında sayısız gösteri performansa seyircilik etmiş ve Madrid gecelerinde çoklarca Flamenko gösterisini izlemiş ve aynı zamanda El Guernica tablosunun orijinalini de görmüş bir  biri olarak ,  İspanya İç Savaşı sırasında Bask kasabası Guernica'nın bombalanmasının dehşetini tasvir eden  ve savaşın vahşetini ve masum sivillerin acısını sembolize eden tablodan ilhamla sergilenen performans tüm duygu geçişleri bakımından etkileyici idi. Ben tüm performanslardan etkilendim ama “El Guernica’nın” bende ayrı bir yeri var. Bu nedenle sanırım ondan bahsedeceğim en çok izlenimlere dair. Picasso dahil projeksiyon yansıtma videolar da anlatımları güçlendirici bir etki yaratmış .

Tablodan Bahsedeyim Biraz ,Performansdaki Derin Yansımayı İzlemek İçin Öyküsü De Önemli

Herkesin bildiği Hitler  ya da kimi anlatılara göre onun kurmaylarından biri ile Picasso'nun  konuşma kısmı bunu sen mi yaptın?  hayır sen yaptın kısmını hızla geçiyorum.Zira o zaten sosyal medyaya da çok konu olmanın ötesinde bir klişe oldu. Tarihin tozlu sayfalarına biraz geri gidersek, bilenler açısından  malum İspanya İç Savaşı sırasında özerk Guernica kasabası, General Francisco Franco'nun Milliyetçi güçlerini destekleyen Alman Nazi Condor Lejyonu  ve İtalyan kuvvetleri tarafından bombalandı. .26 Nisan 1937'de gerçekleşen bombalama, sivillere yönelik yıkıcı bir saldırıydı ve yaygın yıkıma ve can kaybına neden oldu. O sırada Paris'te yaşayan Picasso, bombalama haberlerinden derinden etkilendi ve sivil katliama maruz kalan kasabadaki kurbanların trajedisini ve acısını yakalayacak bir sanat eseri yaratma ihtiyacı hissetti. Picasso, bombalama haberini duyduktan kısa bir süre sonra 'El Guernica' üzerinde çalışmaya başlayıp tabloyu bir aydan biraz fazla bir sürede tamamlamış .Tablo, bükülmüş bedenler, yanan binalar ve acı çeken yüzlerin görüntüleriyle savaşın dehşetinin çarpıcı ve güçlü bir tasviridir. Ölü çocuğu kucağında kadın adeta dünyevileşmiş bir "pieta" sembolüdür. Pieta derken oğlu (İsa Peygamber) cansız bedenini  çarmıhtan aldıktan sonra İsa'yı kucaklayan Meryem Ana tasvirine atıf yapıyorum..Keskin siyah ve beyaz renklerin kullanımı ve renk eksikliği, tabloda tasvir edilen umutsuzluk ve yıkım hissini artırıyor. Bu tasvirlerin yansıttığı haleti ruhiyeyi sahnede de izledik.

Picasso, "El Guernica" resmini , diktatör General Francisco Franco tarafından başlatılan kanlı bir iç savaşta kıvrandığı 1937 Paris  Uluslararası Dünya Fuarı'nda ülkeyi temsil etmesi  ve için İspanyol pavyonunnda halka tanıtısın diye İspanya Cumhuriyetçi hükümetine verilen bir sipariş üzerine yarattı ve fuarda geniş bir beğeni ve ilgi gördü.Resim, 1981'de Picasso tarafından demokrasi İspanya'da yeniden sağlanana kadar uzun vadeli bir ödünç olarak saklandığı New York Modern Sanat Müzesi'nden Madrid'e transfer edildi.Tablo  Olası saldırı ihtimaline karşı ilk başta  kurşun geçirmez camların arkasında ve silahlı muhafızların gözetiminde Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilendi .Sonra  1992'de açıldığında yine yakındaki bahsettiğim Reina Sofia Müzesine taşındı.Her iki müzeyi de saatlerce olabildiğince detayları inceleyerek 2002 senesinde gezmek benim için  harika bir deneyimdi .Bilgi dağarcığımı ve tarih bilgimi de hayli pekiştirmiş ve genişletmiş idi..

Bu arada boğa, yaralı at ve  kanatlı kuş. gibi sembol dili ve kübik formlar barındıran tablo kısa sürede savaşın vahşetinin sembolü ve şiddete ve baskıya karşı bir miting çağrısı haline geldi. Yaratıldığı yıllardan bu yana, 'El Guernica' dünyadaki en ünlü ve etkili sanat eserlerinden biri haline geldi ve sayısız sanatçıya, aktiviste ve izleyiciye savaşın sonuçları ve barışın önemi hakkında düşünmeleri için ilham verdi. 'El Guernica' resim alanına sanat tarihçileri, küratörler ve resmi derinlemesine inceleyen ve analiz eden akademisyenler de dahil olmak üzere çok sayıda kişi katkıda bulundu. Modern sanat tarihinin en ikonik sanat eserlerinden biridir bu tablo. Picasso'nun çalışmaları ve  'El Guernica'nın modern sanat bağlamındaki önemi hakkında kapsamlı yazılar yazan bir sanat tarihçisi olan Rosalind  Krauss, 'El Guernica'nın Picasso'nun kariyerinde bir dönüm noktası olduğunu ve daha politik ve toplumsal olarak angaje bir sanat biçimine doğru bir geçişi işaret ettiğini savundu.Krauss, tablonun kompozisyonunu, imgelerini ve sembolizmini analiz ederek, 'El Guernica'da gömülü karmaşık anlam katmanlarına ışık tutmuş ve savaş ve şiddete karşı güçlü bir ifade olarak kalıcı önemini vurgulamıştır.

El Guernica' tablosu, dünyanın dört bir yanındaki izleyicilerden ve eleştirmenlerden çok çeşitli perspektifler ve yorumlar ortaya çıkarmıştır. Bazıları bunu tiranlığa ve baskıya karşı güçlü bir direniş ve protesto sembolü olarak görürken, diğerleri bunu insan acısının ve yıkımının kasvetli ve umutsuz bir tasviri olarak görmektedir. Tabloda soyut formların ve çarpıtılmış figürlerin kullanılması, bazıları bunu savaşın dehşetleri hakkında evrensel bir ifade olarak yorumlarken, diğerleri bunu İspanya İç Savaşı olaylarına ilişkin belirli bir yorum olarak görerek, anlamı ve mesajı hakkında tartışmaların içine girdiler. 'El Guernica' üzerine çeşitli bakış açılarına rağmen, bir şey açıktır: resim izleyicilerle yankılanmaya ve savaş, şiddet ve insan dayanıklılığı temaları üzerine tartışma ve düşünmeyi kışkırtmaya devam ediyor.16. yüzyıl Rafael Okulu tarafından dokunmuş  ve yine aynı  okul  tarafından Vatikan'a hediye edilenbir halıdan ilham aldığı hatta bu halının tema, kompozisyon ve figürlerinin yerlerini, detaylarını almaktan  bile Pablo Picasso’nun imtina  etmediğine yönelik iddialar da olmuştur.Sözkonusu halıyı görmedeiğim ya da buna ilişkin kaynak görmediğim için ne derece doğrudur buna yönelik bir bilgim yok . Tablodaki kızgın boğa figürü,kimilerine göre faşizmin ezici gücünü kimileri için ise dünyada gelişen milliyetçilik akımının sembollerin olarak nitelendirilmekte.Tabi burada farklı bir okuma ile İspanya kültüründe tarihi misyonu i olan bir figür, kuyruğundaki alevler ı savaşın iç yüzü temsili olarak da yorumlanır . Sahnede izlediğimiz dans performansındaki boğa kafasına dair farklı boyutlarda çeşitli  yorumlarım var ama onu sanatçılarla konuştuktan sonra açıklamak isterim 

 'El Guernica'nın sanat ve yaratıcılığın gücüyle yeni nesil sanatçılara ve izleyicilere zamanımızın zorlukları ve karmaşıklıkları ile yüzleşmeleri için ilham vermeye devam etmesi muhtemeldir. Sonuç olarak, 'El Guernica' dünyada kalıcı bir etki bırakan ve şiddet ve baskı karşısında umut, dayanıklılık ve direnişin sembolü haline gelen çığır açıcı bir sanat eseridir. Yani güçlü imgeleri ve derin mesajıyla 'El Guernica', barış ve adalet arayışında düşünceyi kışkırtmaya, tartışmayı ateşlemeye ve harekete geçmeye ilham vermeye devam ediyor.Dans da bunu yapıyor.  Flamenko ile bunu sahneye taşımak güçlü bir seçim.

El Guernica Sahnede Adeta Haklı bir Çığlık 

Böyle diyor Yorgancıoğlu ve sözlerini şöyle tamamlıyor 

Flamenko dansı ve Pablo Picasso'nun ikonik şaheseri  El Guernica coşkulu, kararlı, kudretli duyusal deneyim yaratan büyüleyici bir ses ,müzik dans ve görsel sanat ahengi . Uyumlu iki isyankar anlatımın ete kemiğe büründüğü anlar. Büyüleyici melodileri,özenle seçilmiş kostümleri ve sahne tasarımının yanısıra duyguların bize tam olarak geçmesini sağlayan ustalıklı ışık  ve harika bir gölge yönetimi. Koreografideki bir yanda simetri bir diğer yanda asimetri dengesi .İlk gözüme çarpanlar idi. Bu arada şallar biraz daha aerodinamik olabilsin diye bir kaç santimetre daha kısa ya da küçük boy olsa diye geçirdim içimden.    El Guernica'nın tarihsel anarşik duygusal derinliğini tamamlayarak Picasso'nun çarpıcı imgelerinin etkisini artıran dans figürlerinin sahnedeki  performansla derin hikaye anlatımıyla izleyicileri büyülediği anlara şahitlik ettim. Güçlü imgeleri ve derin mesajıyla 'El Guernica', ve Endülüste Raks dans performansı barış ve adalet arayışında düşünceyi kışkırtmaya, tartışmayı ateşlemeye ve harekete geçmeye ilham verecek kadar güçlü . başta proje ve performansın mimarı olan Melek Yel olmak üzere emeği geçen tüm ekibe bizleri böyle bir görsel ve duyusal şölenin içine aldıkları için teşekkürler.Size de beni dinlediğiniz icin teşekkür ederim. “

https://www.oncevatan.com.tr/cigdem-yorgancioglu-chi-ci-talks-da-flamenkoya-ve-sanata-evet-dedi

https://www.youtube.com/watch?v=ODZzBN4SCUg

https://www.youtube.com/watch?v=QKEtVAQ6qkc

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

H.Çiğdem Yorgancıoğlu 
//www.cigdemyorgancioglu.org