Amasya ve Tokat 1.derece deprem riski olan bölgelerimizdendir.
Amasya Ezinepazarı - Sungurlu, Taşova, Çorum, Laçin ve Merzifon’dan Kuzey Anadolu fayının yan kolları geçmektedir. Yakın komşumuz Tokat diri fay hattına sahip bir ilimizdir. (Diri fay yani aktif fay geçmişte deprem oluşturmuş olan tüm faylara verilen isimdir.) MTA’nın raporuna göre diri fay haritasın da 45 il ve 110 ilçe fay üstüne kurulmuş.
Tarihi deprem akışında Amasya’yı incelersek, 1647-1648 tarihleri arasında ki depremlerde Amasya’da Hacı Hamza Mescidi, Fethiye Camii ve Hilafet Gazi Medresesi hasar gören binalar olmuştur.
Yakında Amasya’da gerçekleşen depremler ise; 18 Mayıs 2018 (4,4), 12 Ağustos 2020 (3,2), 4 Eylül 2022 3,6) ve 5 Şubat 2022 (3,2) olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye Deprem Haritası’nda 3. derece deprem kuşağında bulunan Sivas’ta en riskli bölge Kelkit Vadisi olarak göze çarpıyor. Türkiye’de ki en büyük fay hattının Kelkit Vadisi’nden geçtiğini belirten uzmanlar, Sivas’ın Türkiye Deprem Haritası’nda 3. derece deprem kuşağında bulunduğunu dile getirdi.Sivas’ın, Türkiye coğrafyasına baktığımızda Konya’dan sonra ikinci en büyük coğrafya’ya sahip il olduğunu kaydeden uzmanlar, “Özellikle Kelkit Vadisi diye adlandırılan bölgede yer alan Gölova, Akıncılar, Koyulhisar, Doğanşar, İmranlı, Zara İlçeleri coğrafi şartlar çok çetin olan yerleşim alanları. Ayrıca Türkiye’de ki en büyük fay hattı Kelkit Vadisi’nden geçiyor.” “DEPREM ÖLDÜRMESEDE BİZ KENDİMİZİ ÖLDÜRÜYORUZ” Uzmanlar, afetlerde can kayıplarının en aza indirilebilmesi için vatandaşların bilgilendirilmesi gerektiğini belirterek, “En ufak bir deprem sarsıntısında kendimizi kaybederek ya merdivenlere koşuyoruz yada camdan atlıyoruz. Deprem bizi öldürmese de biz kendimizi ya öldürüyoruz yada sakat kalıyoruz. Deprem sırasında yapmamız gereken önce olabildiğince sabit eşyaların olduğu odalara gitmek ve başımızı korumak, sonra eğer imkanımız varsa evdeki en küçük odalarda siper almak olmalıdır. Sarsıntı geçtiğinde ise hiç zaman kaybetmeden hızlı bir şekilde binayı ter etmek, binayı terk ettikten sonra binanın önünde beklemek değil, yapıların olmadığı boş arazi sadece toprağa bastığız yerlere gitmeliyiz. Ola bildiğince muhabere araçlarının kullanmamalıyız, o zamanlarda en çok ihtiyaç olan muhabere araçları oluyor.”
1. derecede yer alan iller listesi
İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt.
Tokat'da fay hattı nereden geçiyor?
Uzmanlar Kuzey Anadolu fay zonunun Erzincan-Tokat bölümü arasında biriken enerjiden dolayı her an 6 şiddetin üzerinde bir deprem olabileceği uyarısında bulunuyor. Niksar çayının güneyinden başlayıp, Erbaa’nın güneyine kadar uzanan yaklaşık 30-40 km uzunluğundaki Esençay fayı bulunmakta. Cumhuriyet Üniversitesi (CU) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Başbakanlık Deprem Değerlendirme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Orhan Tatar, Sivas-Tokat fay hattına ilişkin olarak, “Tokat’ın Kuzeyinde Niksar, Erbaa civarında, Reşadiye civarında zaman zaman 4 derece ve üzerinde depremler beklemek olağan bir durum.
Son zamanlarda Erbaa’nın hemen güneyinde meydana gelen depremler, bizim Esençay oyarak adlandırdığımız ve üzerinde uzun yıllardan beri depremin olmadığı, ancak depremi üretecek fayın üzerinde meydana gelen depremlerdir. Dolayısıyla Tokat’ta Esençayı olarak adlandırdığımız, Niksar çayının güneyinden başlayıp, Erbaa’nın güneyine kadar uzanan yaklaşık 30-40 km uzunluğundaki bir fay bölgedeki önemli deprem kaynaklarından birisi” dedi.
Amasya’da deprem fay hattı nereden geçiyor
Kuzey Anadolu Fayı Hattı (KAF) hattı boyunca ana fay gidişinden ayrılan birçok yan kol oluşmuştur. Amasya şehri hem Niksar-Taşova-Ladik-Havza ilçelerini takip eden Kuzey Anadolu Fay hattı hem de bu ana kırık zonundan ayrılan yan kolların etki alanındadır. Bu yan kırıkların hareketlerinin Anadolu içlerine ilerledikçe sönümlendiği bilinmektedir ancak ana hatta yakın olduğu yerlerde düşük riskle de olsa yıkıcı deprem üretme potansiyeli vardır. Kuzey Anadolu Fayının yan kolları Amasya bölgesinde Ezinepazarı-Sungurlu, Taşova-Çorum, Laçin ve Merzifon fayları olarak gözlenir.
Kuzey Anadolu Fay hattı Niksar dolaylarında en önemli çatallanmasını yaparak Ezinepazarı-Sungurlu fayını oluşturur. Bu fay, Aydınca havzasını ve Deliçay vadisini güneyden sınırlıyarak batıya doğru devam eder. Fay üzerinde bilinen en önemli hareket 1939 Erzincan depreminde olmuş ve bu hat Ezinepazar köyüne kadar kırılarak bölgede büyük hasara neden olmuştur. Fayın genç kırıkları bölgedeki alüvyal yelpazelerde gözlenmektedir. Ezinepazarı fayı, Deliçay vadisini terkettikten sonra güneyde Sungurlu’ya (Sungurlu Fayı) ve kuzeyde Mecitözü’ne (Gökhöyük Fayı) doğru devam eden iki kola ayrılır. Bu kolların varlığı nedeniyle Geldingen Ovası çek-ayır havza olarak açılmıştır. Bölgedeki sismik aktiviteye bakıldığında fay üzerindeki kayda değer aktivitenin daha çok Mecitözü-Doğantepe hattında yoğunlaştığı gözlenmektedir. Havza içerisinde yeralan termal su kaynakları da (Beke Kaplıcası) bu hattın halen aktif olduğunu desteklemektedir.
Benzer bir durum Taşova-Laçin-Çorum fayı için de geçerlidir. Bu segment de KAF’dan Esençay segmenti olarak ayrılır. Taşova-Eraslan arasında yatay ve tek parça olarak izlenen fay, Sarıbuğday batısından sonra ilki batıya devam eden (Laçin Fayı) ve diğeri ise güneye kavislenen (Sarıbuğday Fayı) iki kola ayrılır. Bu kolların ikisi de sismik olarak aktiftir ve son yüzyılda kayda değer büyüklükte depremler üretmişlerdir. Laçin Fayı 2 Aralık 1942 yılında kırılmış ve 5.9 büyüklüğünde (en çok 8 şiddetinde) bir deprem üretmiştir. Aynı şekilde Sarıbuğday fayı da 14 Ağustos 1996 yılında kırılmış ve 5.6 büyüklüğünde (en çok 8 şiddetinde) deprem üretmiştir.
Suluova Havzasını kuzeyden sınırlayarak Gümüşhacıköy üzerinden devam eden Merzifon-Gümüşhacıköy fayı morfolojik olarak çok belirgindir. Bu hat üzerinde Osmancık bölgesindeki ardaşık 1942 depremlerinden 2 Aralık (büyüklüğü:5.9) depremi meydana gelmiştir.
Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) Türkiye'de diri fay hattı üzerinde yer alan ve deprem riski taşıyan illerin yenilenmiş haritasını paylaştı.
Yenilenmiş diri fay haritaları MTA’nın resmi sitesinde erişime açıldı.
Güncellenmiş haritaya göre, Türkiye'de 485 diri fay bulunuyor.
Fay üstünde 45 il ve 110 ilçe yer alıyor.
Birinci derece risk taşıyan iller:
İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Dersim, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt.
İkinci derece risk taşıyan iller
Tekirdağ, İstanbul (1 ve 2. Bölge), Bitlis, Maraş, Van, Adıyaman, Şırnak başta olmak üzere, Zonguldak, Tekirdağ, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum.
Üçüncü derece risk taşıyan iller
Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu'yu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Urfa, Mardin, Kilis, Adana, Antep'in de bazı bölgeleri ve Maraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir.
En az riskli iller
Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman.
Haritaya göre; fay hattı üstünde yer alan iller ve ilçeler şöyle:
Adıyaman- Gölbaşı
Afyon- Çay, Dinar, Kızılören, Sandıklı
Ankara- Şereflikoçhisar
Antalya- Demre
Aydın- Bozdoğan, Germencik, İncirliova, Koçarlı, Köşk, Kuşadası, Nazilli, Söke, Sultanhisar, Yenipazar
Balıkkesir- Gönen, Manyaz
Batman-Kozluk
Düzce- Çilimli, Cumayeri, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı
Elazığ- Palu, Sivrice
Erzincan- Üzümlü
Eskişehir- İnönü
Antep - İslahiye
Hakkari- Şemdinli
Hatay- Erzin, Hassa, Kırıkhan, Payas
Isparta- Eğirdir, Senirkent, Uluborlu
İzmir- Kemalpaşa, Seferihisar, Tire
Maraş- Nurhak, Türkoğlu
Kayseri- Talas, Yeşilhisar
Kırıkkale- Keskin
Kırşehir- Akpınar, Mucur
Kocaeli- Başiskele, Derince, Gölcük, Kartepe
Konya- Akşehir, Altınekin, Doğanhisar, Ilgın
Kütahya- Gediz, Simav
Malatya- Akçadağ
Manisa- Ahmetli, Alaşehir, Gölmarmara, Kırkağaç, Salihli, Sarıgöl, Soma, Turgutlu
Mersin- Çamlıyayla, Mut
Muğla- Menteşe, Milas
Muş- Korkut, Varto
Niğde- Altunhisar, Bor
Osmaniye- Düziçi, Toprakkale
Sakarya- Akyazı, Arifiye, Ferizli, Hendek, Karapürçek, Sapanca
Urfa-Bozova
Siirt- Eruh
Şırnak- Beytüşşebap
Sivas- Altınyayla, Yıldızeli
Tokat- Niksar, Pazar, Reşadiye
Van- Çaldıran, Özalp
Yalova- Altınova, Çınarcık
