Kerkük, tarih boyunca farklı kültürlerin, milletlerin ve dillerin bir arada yaşadığı, Orta Doğu’nun önemli şehirlerinden biri olmuştur. Ancak Kerkük’ün kimliği ve kültürel yapısı her zaman dış tehditlerin hedefi olmuş, özellikle de 20. yüzyılda yaşanan olaylar Kerkük halkının tarihine derin yaralar açmıştır. Bu olaylar arasında 14-16 Temmuz 1959’da yaşanan ve Kerkük Katliamı olarak anılan trajedi, Türk dünyası için unutulmaz bir acıdır.
Kerkük Katliamı: Kanla Yazılmış Bir Tarih
14-16 Temmuz 1959’da, Irak’ta yeni kurulan cumhuriyet rejiminin ideolojik baskısı altında Kerkük’te yaşananlar, özellikle Türkmenler için büyük bir katliamın başlangıcını temsil etti. Irak’ın siyasi değişim rüzgarları, Türkmenler üzerinde baskıyı arttırırken, onların kültürel varlığını tehdit etmeye başladı. Dönemin siyasi karmaşası ve Arap milliyetçiliği dalgası, Kerkük’teki Türkmen varlığını hedef alırken bu günler boyunca Türkmen kanaat önderleri ve masum siviller ağır işkencelere maruz kaldı, birçok kişi hunharca katledildi.
Bu katliam, Türkmen halkının hafızasına kazınan bir yara olarak kaldı. Türkmenler, kendi topraklarında azınlık durumuna düşürülerek kültürel haklarından yoksun bırakıldılar. Kerkük’teki Türkmen varlığına karşı yapılan bu saldırı, yalnızca Türkmenlerin değil, tüm Türk dünyasının öfkesini uyandırdı ve derin bir yas bıraktı.
Kerkük Zindanı: Bir Ağıt
Bu acılar, Kerkük türkülerine, şiirlerine ve kültürel mirasına da derinlemesine yansıdı. “Kerkük Zindanı” olarak bilinen ve bugün hala ağıt gibi okunan bu türkü, yaşanan trajediyi hatırlatır. Kerkük’ün kültürel belleğinde önemli bir yere sahip olan bu türkü, Kerkük halkının yaşadığı zorlukları ve acıları adeta dile getirir. “Beni vuran da aynı zamanda hayatımı kurtaran da Kürttü” ifadesiyle yaşanan dram, halklar arasındaki karmaşık ilişkileri ve acılarla yoğrulmuş dostlukları da ortaya koyar.
Türk Kültürünün Silinme Tehlikesi ve Kerkük’ün Direnişi
Kerkük Katliamı’nın en acı yanlarından biri, Türkmen kültürüne yapılan sistematik saldırıdır. Dönemin yazarı Falih Rıfkı Atay’ın da belirttiği gibi, Kerkük’te Türk kültürünün varlığına yönelik baskılar, Türkmen halkını her yönden sarmış durumdaydı. Türkçe konuşmak, Türk geleneklerini yaşatmak bir tehdit olarak algılanmaya başladı. Türkmenlerin baskılara karşı direnişi, kültürel varlıklarını koruma çabaları ise büyük bir özveriyi ve cesareti beraberinde getirdi.
Kerkük, yüzyıllardır süregelen Türkmen kültürünün kalbidir. Burada Türkmen varlığı sadece bir etnik grup değil, zengin bir kültürel mirası ifade eder. Türkmenlerin kültürel değerleri, türkülerde, masallarda ve hikayelerde hala yaşamaktadır. Türkmen şairler, yazarlar ve ozanlar, bu zengin mirası koruyup gelecek nesillere aktarmak için mücadele etmişlerdir.
Kerkük Bugün: Hatırlamak ve Unutmamak
Bugün hala Kerkük’te Türkmen varlığına yönelik tehditler devam etmektedir. Farklı siyasi ve askeri gruplar arasındaki çatışmalar, Türkmenlerin kültürel haklarını tehlikeye atmaktadır. Türkmenler için Kerkük, yalnızca bir şehir değil, aynı zamanda kimliklerinin bir parçasıdır. Kerkük’ün kültürel değerlerini ve tarihi önemini hatırlamak, bu acı olayları unutmamak, hem Kerkük halkı hem de Türk dünyası için bir görevdir.
Kerkük Katliamı, Türkmenlerin yaşadığı acıları ve onların kültürel direncini hatırlatan bir dönüm noktasıdır. Bu olaylar, Türk dünyasının Kerkük’ü koruma ve destekleme sorumluluğunu daha da arttırmaktadır. Kerkük için yazılmış türküler ve ağıtlar, yaşanan acıları gelecek kuşaklara taşıyan birer hatıra niteliği taşır.
Kerkük halkının bu trajik olayları unutmaması, Türk dünyasının birliği ve dayanışması için önemlidir. Gelecek nesillerin, Kerkük’ün yaşadığı acılardan ders alarak kültürlerine ve tarihine sahip çıkmaları, Kerkük’ün kimliğini ve zengin mirasını koruma adına büyük bir adım olacaktır.